Verlangen naar het gras

Verhalen horen voor mij bij coaching. De stappen die je zet op je levenspad en de keuzes die je maakt: ze zijn verbonden met persoonlijke ervaringen. Of het nou gaat om drijfveren of omkeren, om ontwikkelen of ontmoeten, om besparen of bewaren. Als ervaren ondernemer, coach en aanjager van werkvermogen heb ik inmiddels een flinke persoonlijke verhalenbundel opgebouwd.

Vandaag deel ik er een over verlangen en de noodzaak van lonkend perspectief.

Ik was 23 en volgde de opleiding psychiatrisch verpleegkundige. Na een klinische periode in de schoolbanken volgden de werkstages. Mijn eerste was er een op een chronische afdeling. Oneerbiedig gezegd; met uitbehandelde patiënten. De bewoners waren zestien mannen en vrouwen, van verschillende leeftijden. Ze schuifelden er rond, deels versuft door de vele medicatie, en bijna allemaal hadden ze geelbruine vingers van het kettingroken. De focus lag op deze afdeling niet op behandeling, maar op de dagen zo goed mogelijk zien door te komen, zonder al te veel incidenten. Als ze zich hielden aan de regels, dan konden de bewoners tokens verdienen om te besteden in het winkeltje bij het paviljoen. Die tokens gingen vaak direct op aan nog meer shag, sigaretten en zoetigheid. Voor mij als startende student was het een hele heftige kennismaking met de praktijk. Ik vond het diep triest, maar tegelijkertijd ook heel boeiend.

Kennelijk deed ik het goed als stagiair. Zo goed, dat het team besloot, net na de start van mijn late dienst, om samen te vergaderen. Dat betekende dat ik in mijn eentje de afdeling moest waarnemen. Wat ze me niet hadden verteld, was dat er tijdens hun afwezigheid een nieuwe patiënt zou worden gebracht. En dat bracht flink wat uitdagingen met zich mee. Opeens was ze daar… Een verschraalde vrouw, flink uitgemergeld, met lange grijze piekerige haren en een woeste blik in haar ogen. ‘Dit is Saartje, hier heb je haar dossier’, zeiden de broeders die haar met het ziekenhuisbusje kwamen brengen. En weg waren ze. Wist ik veel dat Saartje al jaren van afdeling naar afdeling werd verplaatst en van separeer naar separeer. Ik heb haar ontvangen, een rondje gemaakt en haar daarna gewoon bij de anderen gelaten. Al snel kwamen zij me waarschuwen; ‘Broeder… die nieuwe doet plakkaatverf in de waszakken en hangt alle schilderijen scheef’. Daar begon het mee… Al snel escaleerde de boel en binnen no-time zat Saartje ook bij ons weer achter de dikke deur van de separeer.

Daar bezocht ik haar regelmatig. Vanwege gevaar van zelfverwonding had ze geen bed meer, maar alleen nog maar een matras op de vloer. Ze vervuilde zichzelf regelmatig en dan smeerde ze poep op de muren en ramen. Soms stonk het er enorm en was ze volledig in haar eigen wereld. Kwam ik binnen, dan begon ze met uitdagende gekke dansjes. Ik weet niet waar ik het vandaan haalde en hoe het precies begon, maar ik besloot om haar dansjes te spiegelen. Op mijn manier deed ik met haar mee en ontstond er een vorm van communicatie. Van contact. Juist daardoor kreeg ik steeds meer moeite met haar eindeloze verblijf in die separeer. ‘Wat zou jij dan willen?’, vroeg mijn praktijkbegeleider toen ik hem in vertrouwen nam. Ik zei dat ik met haar wilde wandelen. Niet door de gangen, maar buiten… ‘Nou, stel dat dan maar voor…’. Bij de eerstvolgende multidisciplinaire teamvergadering wachtte ik gespannen op de rondvraag. Toen iedereen klaar was, vroeg ik: ‘Mag ik proberen om met Saartje buiten te wandelen?’. Ik zie nog die verbaasde blikken. Ze keken naar elkaar, maar wisten ook niet zo snel een antwoord. Na het nodige schouderophalen kwam het aarzelende oordeel: ‘Ga het maar proberen’. Natuurlijk moest er wel een collega mee als back-up. Na de vergadering ben ik enthousiast de separeer ingegaan en heb ik haar gevraagd; ‘Saartje, wil je samen met mij buiten wandelen?’ Haar blik was er eerst een van ‘Wie is hier nu gek?’. Maar toen ze doorhad dat ik het meende, begon ze te knikken. Dat wilde ze wel. Ik zei dat ik een paar voorwaarden had. Ze moest zich douchen en een schone jurk aantrekken. Na de douchebeurt, die zowaar vlekkeloos verliep, was ze op haar manier schoon. Dus liepen we samen naar buiten. Ik keek opzij en zie haar nog gaan… Ze nam een paar grote passen en dook voorover op het gras, met haar gezicht in de groene zoden. Verrukt keek ze op: ‘Hé broeder, het gras is groen. En het ruikt!’

Mijn hart brak. Zes jaar lang had ze de buitenwereld vooral door gore besmeurde en bekraste ramen gezien. De kleuren en geuren waren verdwenen. Ik was zó blij voor haar…

De band die ik daar met Saartje opbouwde, had wisselend effect. Het was echt niet alleen maar halleluja, ze zat er natuurlijk niet voor niks. Na een paar maanden kwam mijn stage ten einde en schoof ik door naar een volgende afdeling. Dat betekende het einde van het contact met Saartje. Maar jaren later, na het afronden van mijn studie, liep ik buiten met een patiënt en werd er op mijn rug getikt. Ik draaide me om, en daar stond Saartje! Alleen. Zonder begeleiding. Met een triomfantelijke blik zei ze: ‘Ik heb vrij wandelen, broeder Peter!’. Dat raakte me. Natuurlijk weet ik dat heel veel factoren bijdragen aan succes. Maar het was mij kennelijk gelukt om boven de belemmeringen uit te stijgen en het ontbreken van perspectief te doorbreken. Saartje kende het verlangen naar de buitenwereld niet meer. Is er geen lonkend verlangen? Dan kun je geen stappen zetten en kom je niet in beweging. Met mijn coachees heb ik het daarom veel over de gewenste situatie en hun dromen. Waar verlangen ze naar en hoe kunnen ze dat waarmaken? Wie en wat hebben ze daarbij nodig?

Nieuw perspectief kan voor mensen ook bedreigend zijn. Het loslaten en veranderen van het bekende levert onzekerheid op. Zelfs voor Saartje was die separeer een veilige setting. Maar als je niet gelukkig bent, en je veilige cocon voelt als een keurslijf, dan is het belangrijk dat je op persoonlijke ontdekkingsreis gaat. Dat je de ruimte pakt om jezelf beter te leren kennen. Waar gaat jouw hart sneller van kloppen? Wat is het verschil tussen het hier en nu en de situatie waarin je eigenlijk wilt zijn? Dat kan zomaar een wereld van verschil zijn.

Dus wil je jouw eigen wereld van verschil ontdekken? Wil je jouw beren op de weg kwijtraken en je kansen en mogelijkheden verkennen? Maak een afspraak, dan gaan we op zoek naar jouw eigen groene gras.